جمعیت و پویایی آن آثار و پیامدهای متعدد و مهمی برای هر کشور یا منطقه به‌دنبال دارد که مستلزم برنامه‏ ریزی و سیاست‌ گذاری است. بدون شناخت عمیق و تخصصی تحولات جمعیتی و ویژگی‌ها و ساختار آن، تدوین سیاست ‌های جمعیتی مؤثر و پایدار نیز میسر نیست. از این‌رو، جمعیت‏ شناسان و محققین جمعیتی نقش عمده‏ای در انجام تحقیقات و پژوهش‏ های هدف‌ دار علمی، مسأله ‌محور و کاربردی جمعیتی دارند. ایجاد و توسعه بستر پژوهشی و نهادینه کردن تحقیقات جمعیتی می‏تواند زمینه‏ای برای جذب محققین و پژوهشگران جمعیتی به‌منظور انجام تحقیقات و همکاری‏های پژوهشی فراهم نماید، و امکان انتقال نتایج پژوهشی به سیاست‌های جمعیتی در کشور را تسهیل نماید. در پاسخ به نیازهای پژوهشي كشور و منطقه در زمينة مسايل و مباحث تخصصي جمعيت، مركز مطالعات و پژوهش‌هاي جمعيتي آسيا و اقيانوسيه به‌عنوان یکی از مراکز پژوهشی وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در سال 1377 پا به عرصه نهاد که تا به ‌حال تحقیقات جمعیتی متعدد و ارزشمندی به کشور و جامعه علمی عرضه نموده است. این مرکز در سال 1392 به مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور و در سال 1400 به موسسه تحقیقات جمعیت کشور ، تبدیل و تغییر نام یافت. مأموریت اصلی مؤسسه، انجام پژوهش­ های کاربردی و مسأله­ محور در حوزه‌هاي مختلف جمعيتي با توجه به اولويت‌ها و نيازهاي جامعه، مراکز پژوهشی، اجرایی و سیاست­گذاری است. ابلاغ سیاست‏های کلی جمعیت توسط مقام معظم رهبری (مدظلّه العالی) در 30 اردیبهشت 1393، اهمیت شناخت و درک تخصصی تحولات و مسائل جمعیتی را دو چندان کرده است و در این راستا، مؤسسه مطالعات جمعیتی نقش مهم و مسئولیت خطیری برعهده دارد. فعالیت­های پژوهشی مؤسسه در قالب دو پژوهشکده و شش گروه پژوهشی در حوزه­های مختلف جمعیتی شامل: ازدواج، خانواده و فرزندآوری؛ مهاجرت داخلی و شهرنشینی؛ مهاجرت بین­المللی و پناهندگی؛ جمعیت، بازار کار و سرمایه انسانی؛ جمعیت، اقلیم و محیط‌زیست؛ جمعیت، سلامت و طول عمر؛ سالخوردگی جمعیت و مناسبات بین­نسلی؛ روش ­ها، مدل‌سازی و پیش ­بینی ­های جمعیتی، می­باشد.